klipni mehanizam motora

Poslao: Sub Maj 15, 2010 6:00 pm

Zadatak klipnog mehanizma je da rad translatornog pravolinijskog kretanja klipa pretvori u rad obrtnog kretanja radilice.

Sastavni elementi klipnog mehanizma su:
-klip,karike i osovinica klipa
-klipnjaca
-kolenasto vratilo(radilica) i zamajac.

Osnovna uloga klipa je
-da primi i prenese sile gasova
-da zaptiva radni prostor pomocu karika
-da aktivno ucestvuje u radu motora
-da vodi malu pesnicu klipnjace preko osovinica
-da oblikom potpomaze stvaranje bolje smese i sagorevanje
-da dobro odvodi toplotu preko karika na cilindar

Delovi klipa
-čelo klipa
-bokovi sa zonama žljebova za klipne prestenove sa plaštom
-ušice klipa

Ušice klipa sa ojacanjima nose osovinicu klipa i prenose opterecenja na klipnjacu.
Čelo klipa se formira u zavisnosti od kompresionog prostora,polozaja razvodnog mehanizma,polozaja svecice ili brizgaljki i moze biti
-ravno
-izdubljeno
-ispupceno

Izdubljeno celo klipa obrazuje najracionalniji oblik prostora za sagorevanje,ali pospešuje skupljanje gareži.
Ispupcno celo klipa daje najvecu cvrstocu,ali pogoršava oblik za sagorevanje.Ispupceno celo se koristi za klipove dvotaktnih motora.
Kod karburatorskih motora je celo najcesce ravno,a kod dizel motora udubljeno sa povecanom debljinom cela i rebrima sa unutrasnje strane.

Klipovi se izradjuju livenjem od lakih legura na bazi aluminijuma i magnezijuma.
Kod nekih motora se izradjuju od legiranog sivog liva sa dodatcima hroma,nikla,molidbena,vanadijuma i slicno.
Aluminijumski klipovi imaju malu tezinu i manju osetljivost na trenje i koroziju,ali vece termicko sirenje i habanje.
Kod oto motora su maksimalni pritisci i do 70 bara,a kod dizel motora i do 120 bara,a kod turbo dizela do 140 bara.
Temperature u toku sagorevanja su i do 2000 stepeni,pa su klipovi motora jako termicki napregnuti.

Zazor klipa se naziva razlika precnika cilindra i klipa
U SMT i UMT klip menja pravac kretanja i udara o ivice cilindra,sto izaziva pojacan šum odnosno "lupu"
veći zazor izaziva veče lupanje,a kad se klip zagreje smanjuje se i zazor i lupanje.
Hladan klip ima vece lupanje.
Zazori klipova dizel motora su veci.

ostecen klip:

Uloga klipnih prstenova:
-zaptivanje zazora izmedju klipa i cilindra
-prenosenje toplote sa klipa na cilindar
-stvaranje sloja maziva sa povrsina cilindara
-skidanje sloja maziva sa povrsina cilindara

Postoje dve vrste klipnih prestenova
-KOMPRESIONI(zaptivni),vrse zaptivanje radnog prostora
Broja kompresinih karika kod oto motoraiznosi 2-4 a kod dizel motora 3-6

-ULJNI klipni prstenovi imaju zadatak da ravnomerno rasporede ulje po povrsini cilindara i skinu visak ulja

Zazor izmedju karike i zljeba u klipu koji kod oto motora iznosi 0,02 mm,a kod dizel motora iznosi 0,02-0,04 mm

velicina zazora u razrezu se krece u granicama 0,2-0,8 mm

Klipni prstenovi se izradjuju od visokokvalitetnog sivog liva,obicno fosfatnog liva.
Visoki sadrzaj grafita obezbedjuje odlicna mazivna svojstva uz smanjeno trenje.
Prvi kompresioni prsten se cesto hromira,u tom slucaju kosuljice se ne hromiraju.
Kod dizel motora se prva karika obavezno hromira.

KLIPNJACA
-Klipnjaca sluzi za spajanje klipa sa kolenastim vratilom.
-Delovi
-Telo klipnjace
-Mala pesnica
-Velika pesnica
-Poklopac klipnjace
-Klizni lezajevi
-Vijci za pritezanje poklopca za telo.

u 1,2 i 4 fazi ciklusa motora ona prenosi silu od radilice ka klipu.

Mala pesnica klipnjace je najcesce labavimali kod nekih motora sa cvrstim naleganjem spojena sa osovinicom klipa.
U nju se utiskuje bronzana caura uz tacno bodjenje i bez udaraca pri montazi(na presi)
Nakon utiskivanja se busi otvor za podmazivanje.
Kod nekih motora se do male pesnice ulje dovodi kroz probuseno telo klipnjace iz leteceg rukavca radilice.
Velika pesnica klipnjace je najcesce dvodelna a klizni lezaji ili polusolje takodje.
lezaji su ispustima ili civijama osigurani od pokretanja u pesnici,a izradjuju se od brozne.

RADILICE

rad dobijen preko klipnjace radilica predaje zamajcu,a preko njega u sistem za prenos snage motornog vozila.
Konstrukcija radilice obuhvata glavne i letece rukavce.
Preko glavnih je vezana za blok,a na letece se montiraju velike pesnice klipnjaca.
Radilice se izradjuju od visokokvalitetnih materijala,celicnog i nodularnog liva.
Kovane radilice se izradjuju od xrom-nikl celika sa dodatkom mangana i fosfora.Ovi materijali imaju veliku dinamicku cvrstocu,a na rukavcima je potrebna velika povrsinska tvrdoca.

Livene radilice se izradjuju ugavnom od nodularnod liva,jer on ima dobru cvrstocu i priguštuje torzione oscilacije.
Primenjuje se kod motora manjeg ili srednjeg opterecenja.

Radilica se podmazuje uljem pod pritiskom.U glavne lezaje dospeva iz glavnog voda u bloku motora.U svakoj solji se urezuje jedan prstenasti zljeb koji razvodi ulje po celoj sirini lezaja.

ZAMAJAC

zamajac akumulira kineticku energiju za vreme radnog takta i vraca je kolenastom vratilu u toku ostalih taktova.
Zamajac predstavlja disk cija je osnovna masa skoncetrisana na obodu.
Najcesce se izradjuje od sivog liva livenjem a redje od celika.
za prirubnicu zamajac se veže pomocu vijaka.
Nalazi se uvek na zadnjoj strani motora,ima samo jedan polozaj o cemu se pri skidanju i montazi mora voditi racuna.
zamajac na sebi nosi ozubljeni venac,sa koijm se spreze zubcanik elektro pokretaca pri startovanju.
na zamajcu se nalaze oznake kojima se kontrolise trenutak paljenja i vreme otvaranja i zatvaranje ventila prvog cilindra.

UGRADNJA KLIPNJACA I KLIPOVA

ako se u motor ugradjuju vec korisceni klipovi,svaki treba da dodje na svoje mesto koje je pre toga imao.prilikom vadjenja ih treba obeleziti.
Pre montiranja osovinice klipa treba skinuti ivice ušice klipa finom šmirglom.
Pre sklapanja osovinice,klipnjace i klipa treba dobro namazati cistim uljem njihove dodirne povrsine.
klip treba dobro oprati,osusiti i namazati cistim uljem pre ugradjivanja u cilindar.
Osigurace osovinice netreba udarati cekicem.
Specijalnim klestima treba ugraditi nove segerove prstenove,a zatim proveriti da li se oni slobodno krecu u svojim zlebovima.
opiljke treba odstraniti iz svih kanala.
Tokom montaze treba paziti da u motor nesto neupadne i tamo ostane.
nakon postavljanja klipova treba proveriti dali im je polozaj pravilan.
POSLE ZAVRSENOG MONTIRANJA,RUKOM OBRTATI RADILICU DA BI PROVERILI SLOBODNO KRETANJE KLIPOVA(nesme da zapinje)